powrót

Leonia Rudzka

Leontyna Barbara Rudzka (imię używane Leonia) urodziła się 15 marca 1858 roku w majątku Wola Ługowa nad Pilicą. Rodzicami jej byli Józef, właściciel majątku, i Anna z Domańskich. Po ukończeniu pensji Heleny Budzińskiej w Warszawie, Leonia Rudzka zdała egzamin uprawniający do nauczania w prywatnych szkołach żeńskich i rozpoczęła pracę jako nauczycielka języka niemieckiego i geografii na pensji żeńskiej przy ul. Zielnej 13, prowadzonej przez Jadwigę Papi. W 1887 roku przejęła pensję i prowadziła ją nieprzerwanie aż do śmierci, w 1929 roku. Szkoła rozwijała się szybko, ciesząc się wielkim powodzeniem i uznaniem. W pensjonacie przebywało czasami jednocześnie ok. 100 uczennic, głównie z kresów dawnej Rzeczypospolitej. Przez cały czas, aż do I wojny światowej, szkoła prowadziła tajne nauczanie przedmiotów zabronionych tj. języka polskiego, literatury i historii narażając prowadzącą na policyjne represje.

Leonia Rudzka. Zdjęcie ze zbiorów
Narodowego Archiwum Cyfrowego

W 1906 roku, wobec niedostępności studiów uniwersyteckich dla kobiet, Rudzka uruchomiła dwuletnie kursy pedagogiczne o kierunku humanistycznym i przyrodniczym. Dzięki jej staraniom podczas I wojny światowej ustanowiono prawo zdawania matury w prywatnych szkołach żeńskich. W latach 1916-1917, jako jedyna kobietą-pedagog, brała udział w prowadzonych przez Departament Szkolny Tymczasowej Rady Stanu pracach nad ujednolicaniem programów nauczania i egzaminów dojrzałości. W 1927 roku Rudzka uczestniczyła w Międzynarodowym Zjeździe Nowej Szkoły w Locarno. W tym samym roku została odznaczona Krzyżem Oficerskim Orderu Polonia Restituta za zasługi w działalności patriotycznej, oświatowej i społecznej. Zmarła w Konstancinie 20 lutego 1929 roku, po kilkumiesięcznej chorobie. Została pochowana na Cmentarzu Powązkowskim w Warszawie.


Leonówka. Pocztówka ze zbiorów Tomasza Lachowskiego

Leonia Rudzka była właścicielką dwóch konstancińskich willi - „Leonówki” i „Białej”. W 1912 roku uruchomiła w „Leonówce” trzy pierwsze klasy nowej szkoły powszechnej z internatem. W 1929 roku, po jej śmierci, szkołę przejęły jej siostrzenice Maria i Jadwiga Domańskie i przekształciły ją w Gimnazjum Koedukacyjne Rozwojowe z internatem istniejące do 1936 roku.


Willa Biała. Zdjęcie ze zbiorów Tomasza Lachowskiego

Źródło:
Szkoła przyszłości, Świat, 1909, nr 35
Leonia Rudzka i jej szkoła w Warszawie przy ul. Zielnej 13 (1887-1994), Warszawa 1998
Machlejd K., Saga ulrichowsko-machlejdowska, Warszawa 2006